De ene zelfrijdende wagen is de andere niet...

De consument begint zich hoe langer hoe meer te interesseren in de zelfrijdende wagen. En met die groeiende interesse nemen ook de vragen naar hun werking en hun graad van autonomie toe.

 De '˜actuele'™ zelfrijdende wagen is nog niet autonoom en heeft nog nood aan een bestuurder. De weg naar de volledig zelfrijdende wagen is ingezet, wellicht zien we tegen 2020 de eerste volledig zelfrijdende wagen.

Vandaag is de situatie nog wat halfslachtig en dat heeft vooral te maken met verantwoordelijkheid en reglementering, die beide remmend werken op de verdere evolutie van de zelfrijdende wagen. Dat heeft de Internationale Vereniging van Autoconstructeurs, het OICA, evenwel niet belet om de huidige en toekomstige generatie zelfrijdende wagens onder te verdelen in zes niveaus (van 0 tot 5) van autonomie. Die autonomie wordt bepaald door de graad van gedeelde verantwoordelijkheid tussen bestuurder en wagen. Een overzicht.

Niveau 0

In wagens van dit niveau moet de bestuurder quasi alles zelf doen. Hij heeft op elk moment de controle over alle belangrijke functies van de wagen (de remmen, de besturing, etc.). Hoewel bij deze wagens geen enkele belangrijke functie geautomatiseerd is, kan de bestuurder wel een beroep doen op verwittigingsmechanismen zoals parkeersensoren.

Niveau 1

De eerste drie niveaus bevatten geen enkele verantwoordelijkheid van de auto, het gaat hier dus enkel om hulpfuncties bij het besturen van de wagen. Met een wagen van niveau 1 kan de bestuurder wel een taak overlaten aan de wagen, op voorwaarde dat de wagen maar de controle van één rijdimensie voor zo'n rekening moet nemen, de lengte of de breedte. Met de 'adaptative cruise control' neemt de wagen controle over de lengtedimensie van de wagen, maar laat hij de breedtedimensie  juiste positionering op de weg  over aan de bestuurder.

Niveau 2

Met een wagen van niveau 2 oefent de bestuurder een superviserende rol uit. De functie parkeerassistentie is een goed voorbeeld van dit niveau omdat de wagen volledig autonoom de parameters om goed te parkeren beheert en vervolgens de juiste handelingen uitvoert. De bestuurder kan evenwel nog op elk moment tussenkomen. Noteren we hier toch ook dat, bij ongeval, de bestuurder hiervoor verantwoordelijk is net omwille van die superviserende en controlerende functie. Ons huidig rechtstelsel voorziet ook nog niet in de mogelijkheid dat de verantwoordelijkheid voor een ongeval wordt overgedragen op een machine of een systeem, in casu een auto.

Niveau 3

Vanaf dit niveau kan de bestuurder het controleren van beide rijdimensies  breedte en lengte  overlaten aan de wagen.  Hij kan, voor korte tijd weliswaar, zo'n aandacht dus ergens anders op richten.  Als de omstandigheden het evenwel vereisen, moet hij onmiddellijk de controle kunnen overnemen. De baan blijven houden met een aangepaste snelheid in een file is een typische functie voor dit niveau. Wanneer de auto uit de file is, moet de bestuurder wel de controle onmiddellijk overnemen. Belangrijk is dat de verantwoordelijkheid in de fasen van autonoom rijden toekomt aan het systeem, de wagen.

Niveau 4

In dit niveau kan de wagen het volledig overnemen van de bestuurder in specifieke gevallen. Een goed voorbeeld is de functie 'valet parking': de wagen kan zonder de aanwezigheid van de bestuurder zichzelf parkeren en zichzelf terugbrengen op de plaats waar de bestuurder is uitgestapt. Het is evenwel nog altijd de bestuurder die het systeem aan- en uitzet.

Niveau 5

Het laatste niveau voorziet in wagens die de mens, de bestuurder op geen enkel moment meer moet aansturen of controleren. Hij moet enkel zo'n bestemming meedelen en zich laten vervoeren. Wagens van dit niveau coderen een mogelijke tussenkomst van de bestuurder als abnormaal of mogelijk gevaarlijk en kunnen bijgevolg blokkeren. Als we Google mogen geloven, dan zal hun wagen een auto van niveau 5 zijn.

De toekomst ziet er mooi uit. Vandaag kampen we evenwel nog met veel vragen rond verantwoordelijkheid en reglementering. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als een bestuurder niet onmiddellijk de controle overneemt bij een wagen van niveau 3? Wie is dan verantwoordelijk als er een ongeval gebeurt? Het systeem of de bestuurder? Discussies tussen constructeurs, verzekeraars en automobilisten leverden totnogtoe weinig concreets op, het wordt wellicht wachten op een duidelijke wetgeving. Ook is het zo dat de huidige reglementering de overname van de controle over de wagen van de bestuurder door de wagen zelf verbiedt en dat constructeurs binnen deze wetgeving niet verder kunnen gaan dan niveau 3.

Bovenstaande niveaus zijn enkel geldig voor Europa, in de Verenigde Staten hanteren ze een ander systeem. Wellicht moet ook op dit vlak nog een harmonisatie gebeuren.

 Er is duidelijk nog werk aan de winkel voor we met zo'n allen goedgemutst de zelfrijdende wagen instappen naar het werk of het restaurant.